Żydowski Wrocław
Wrocław podobnie jak wiele innych polskich miasta posiadał żydowskich mieszkańców, którzy żyli tam przez setki lat. Miasto należało do największych ośrodków żydowskich w Europie Środkowo-Wschodniej. Także do dzisiejszego dnia można zobaczyć tam wiele miejsc związanych z wyznawcami judaizmu.
Krótka historia wrocławskich Żydów
Żydzi pojawili się we Wrocławiu prawdopodobnie około XII wieku. Początkowo ich status prawny był dość korzystny, bo byli pod specjalną opieką księcia, ale sytuacja zaczęła się pogarszać już w 1267 roku, kiedy to ograniczono Żydom różne swobody. Mieli prawo osiedlać się w wyznaczonych do tego miejscach. Żydzi trudnili się głównie handlem, rzemiosłem i lichwą. W XIV wieku doszło niestety do dwóch pogromów na żydowskiej ludności, a w 1453 roku doszło do kilku oskarżeń o świętokradztwo przez co Żydzi zostali wypędzeni. Po około 200 latach pierwszym Żydem, który osiedlił się w tym miejscu był Zachariasz Lazarus, który założył także nowożytną gminę żydowską. W 1722 roku mieszkało tu kilkuset Żydów. Kiedy Wrocław trafił pod panowanie pruskie ich sytuacja poprawiła się, gdyż król Fryderyk II wydał specjalny edykt. Powstało wówczas wiele instytucji gminy żydowskiej. Największy wzrost aktywności żydowskiej w mieście nastąpił na przełomie XIX i XX wieku. Wyemancypowani Żydzi stali się członkami wielu ważnych instytucji kulturalnych. Kiedy hitlerowcy doszli do władzy nastąpił najgorszy okres w dziejach Żydów w całej Europie. Wysiedlono większość Żydów wrocławskich i wywieziono ich do kilku obozów zagłady. Po II wojnie światowej, kiedy Wrocław stał się polskim miastem osiedliła się w mieście dość liczna grupa ocalałych z Zagłady polskich Żydów. W mieście powstało wówczas wiele żydowskich organizacji, szkół i placówek społecznych. W lutym 1946 roku mieszkało tam około 100 tysięcy Żydów, ale większość z nich wyjechała zaraz do Palestyny i USA. W 1955 roku liczba ta wynosiła już zaledwie 4 tysiące, a po kolejnej fali wyjazdów w 1968 roku pozostało zaledwie 500 osób. Po zmianie ustroju zarówno we Wrocławiu jak i w całej Polsce nastąpiło odrodzenie żydowskiego życia. Dzisiaj w mieście funkcjonuje oddział Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP.
Miejsca związane z Żydami
We Wrocławiu znaleźć można wiele miejsc ważnych dla społeczności żydowskiej. Do najważniejszych należą:
- Synagoga pod Białym Bocianem. Jest to jedna z dwóch czynnych synagog w mieście. Powstała ona w XIX wieku. Dzisiaj funkcjonuje także jako ośrodek kultury.
- Dom Towarowy Braci Barash. To jeden z najpiękniejszych wrocławskich domów towarowych, który funkcjonuje do dzisiaj. Budynek powstał w 1904 roku.
- Dom Edyty Stein. Była to niemiecka Żydówka, która została katoliczką i zakonnicą, a w 1998 roku okrzyknięto ją świętą Kościoła. Prowadziła naukową działalność związaną z filozofią. Pomimo zmiany wiary nie uniknęła losu swojego narodu i została zamordowana w obozie Auschwitz-Birkenau. W jej byłym domu znajduje się obecnie Towarzystwo im. Edyty Stein.
- Cmentarz żydowski przy ulicy Ślężnej. Pochowano tutaj wiele znanych osobistości. Nagrobki są bogato zdobione, a macewy mają ciekawe formy.